„Austro-Węgry a wyzwania imperialne w XIX i na początku XX wieku“ – 2. doroczna konferencja Fundacji im. Maxa Webera w NIH w Warszawie

Rzadko które imperium ery nowożytnej było tak zróżnicowane etnicznie jak Austro-Węgry. I rzadko kiedy wyzwania związane z rozmaitymi narodowościami były tak złożone jak w owej dualnej monarchii – trzeba było dbać o równoważenie interesów między Wiedniem a Budapesztem oraz regionalnymi ośrodkami władzy; Niemcy, Rosja czy Imperium Osmańskie były rywalami, którzy grozili mobilizowaniem etniczno-religijnych „piątych kolumn“; na Bałkanach i we Włoszech wschodzące mniejsze mocarstwa pragnęły prosperować kosztem cesarstwa Habsburgów. Polityczne reakcje były równie różnorodne co żądania większego udziału we władzy, artykułowane przez mniejszości i większości.
W naddunajskim imperium można uchwycić jak w soczewce najrozmaitsze zagadnienia związane z nowoczesnymi badaniami imperializmu. Dla NIH w Warszawie stało się to merytoryczną motywacją do zorganizowania wraz z Fundacją im. Maxa Webera jej drugiej konferencji rocznej i poświęcenia obrad „imperialnym wyzwaniom Austro-Węgier“. Celem imprezy było również porównanie sytuacji w Cekanii z tą w innych imperiach.
Imprezę zainaugurował dyrektor NIH w Warszawie Miloš Řezník wieczornym wykładem na temat „Austro-Węgry – imperium swoich narodów?“. Na konferencję przybyli również prezes Fundacji im. Maxa Webera – Hans van Ess, dyrektor GrazMuseum – Otto Hochreiter oraz dyrektor Instytutu Badań nad Skutkami Wojny im. Ludwiga Boltzmanna – Stefan Karner.
Niektóre manifestujące się przy tej okazji trendy zaskoczyły nawet organizatorów: zagadnienie, czy Austro-Węgry w ogóle były imperium i czy były „nowoczesne“ – kwestie, które jeszcze kilka lat temu zawładnęłyby dyskusją – prawie nie było już przedmiotem zainteresowania. Zamiast tego dominowała perspektywa oddolna, a szczegółowe studia przypadków demonstrowały na przykład, jak elastyczna potrafiła być lokalna polityka oraz jak bardzo tożsamości kształtowało nie dystansowanie się od Wiednia, lecz odnośna regionalna struktura etniczna.
Te i inne konkluzje ma w 2018 roku udokumentować tom zbiorowy.
Streszczenia i nagrania wideo referatów konferencyjnych są dostępne na stronie internetowej https://habsb.hypotheses.org/.