Bardzo niewiele miejscowości w Europie Środkowej jawi się w kontekście wzajemnych powiązań regionalnych jako tak bardzo „brzemienne historią“ jak Lützen na południowym wschodzie Saksonii-Anhalt – miasto, w którego pobliżu odbyła się w listopadzie 1632 roku jedna z najważniejszych bitew wojny trzydziestoletniej. W walce między wojskami szwedzkimi a cesarskimi, dowodzonymi przez Albrechta von Wallensteina, zginął król Gustaw II Adolf, centralna postać w szwedzkim panteonie pamięci, a zarazem jedna z najważniejszych osób niemieckiego protestanckiego dyskursu historycznego. Stosownie do tego Lützen przeobraziło się w ważne szwedzkie, fińskie i protestanckie miejsce pamięci i pielgrzymek, a w konsekwencji w międzynarodową atrakcję turystyczną.
Wzajemne powiązania między historią wydarzeń wczesnej epoki nowożytnej, konsekwencjami szwedzkiej obecności w Europie Środkowej – nie tylko podczas wojny trzydziestoletniej – i nowoczesną historią kultury w różnych kontekstach narodowych, regionalnych, lokalnych i wyznaniowych były tematem międzynarodowej konferencji, zorganizowanej przez Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie, Muzeum w Lützen oraz fundację Lützenfonden z Göteborga w historycznej Sali Rajców ratusza w Lützen 6–8 czerwca 2018 roku.
Referentki i referenci z Danii, Niemiec, Francji, Norwegii, Austrii, Polski, Szwecji i Czech dyskutowali o historycznych okolicznościach i konsekwencjach szwedzkiej obecności w środkowoeuropejskim regionie między krajami bałtyckimi, Morawami a południowo-zachodnimi Niemcami oraz o współzależnościach między tym regionem a Szwecją w XVI–XX wieku. Omawiali przy tej okazji przede wszystkim przejścia między historią „pierwszego” i „drugiego stopnia”, funkcjonalne przeobrażenie „szwedzkiego dziedzictwa” w toku przemian historycznych w epoce nowoczesnej, a także regionalne i narodowe przejawy związanej ze Szwecją pamięci oraz wykorzystywania historii łącznie z „turystyfikacją” i współczesnym regionalnym marketingiem. Do dziś występują niekiedy głębokie różnice dotyczące sposobu, w jaki „Szwedzi” są osadzeni z jednej strony w narodowych, z drugiej zaś w regionalnych i lokalnych narracjach historycznych i tradycjach.
Zebranym w Lützen badaczom udało się spiąć klamrą wczesną epokę nowożytną z epoką nowoczesną/współczesnością. Do punktów kulminacyjnych konferencji należał wieczorny wykład Michaela Northa (Greifswald) o wzajemnym powiązaniu rozwoju kulturalnego rozmaitych regionów na północy, wschodzie i południu basenu Morza Bałtyckiego jako długofalowym skutku tworzenia się i funkcjonowania szwedzkiego imperium w XVI–XVIII wieku. Uczestnicy konferencji mieli również możliwość szczegółowego zapoznania się z miejscem pamięci Gustawa Adolfa oraz stałą ekspozycją Muzeum w pałacu w Lützen.
Konferencję zorganizowano w luźnym związku z tegoroczną 400. rocznicą wybuchu wojny trzydziestoletniej. Impreza nawiązywała zarazem do dwóch sesji naukowych, współorganizowanych przez warszawski NIH w 2017 roku w Gdańsku, których tematem były wzajemne powiązania w regionie bałtyckim we wczesnej epoce nowożytnej i w epoce nowoczesnej: konferencji o szlachcie i więziach transkulturowych w Prusach i innych regionach oraz sympozjum poświęconego reformacji nad Bałtykiem.
