Lekcja czytania

Trzydziestu autorów i autorek przyjęło propozycję wydawców Joanny Nalewajko-Kulikow i Grzegorza Krawca z Instytutu Historii PAN oraz Ruth Leiserowitz i Stephana Lehnstaedta z NIH, napisania studiów na temat czytelnictwa jako zjawiska socjologicznego i kulturowego. Celem publikacji było zbadanie tego zjawiska, które formowało i formuje nadal tożsamość jednostek, grup i narodów i stanowi punkt wyjścia dla istotnych dyskusji na tematy polityczne, społeczne i kulturalne. Tom zbiorczy składa się z czterech rozdziałów, które przybliżają ten topos z czterech różnych perspektyw. W części pierwszej książka i czytelnictwo zostały zanalizowane jako zjawisko ponadnarodowe: i tak na przykład Agnieszka Żółkiewska zajęła się tendencjami w przekładach literatury niemieckojęzycznej na język jidysz, natomiast Elvira Grözinger zbadała obraz Polski jako ojczyzny w literaturze jidysz. W rozdziale drugim ukazano zagadnienie książki jako czynnika integracyjnego: Francois Guesnet zbadał komedie jidysz w XIX wieku, a Tadeusz Stegner i Paweł Fijałkowski zanalizowali lektury i zwyczaje czytelnicze  polskich ewangelików. Trzecia część pod tytułem „Książka jako katalizator dyskursu” zawiera m.in. studia dotyczące recepcji „Mein Kampf” Hitlera, prac Jürgena Habermasa i Carla Schmitta w różnych okresach historii Polski. Czwarty, najobszerniejszy rozdział zajmuje się aspektem książki jako świadka i/lub ofiary Zagłady; znajdziemy tutaj teksty poświęcone m.in. działalności dokumentacyjnej w gettach Łodzi i Warszawy (Andrea Löw), historii zrabowanej biblioteki cadyka Altera z Góry Kalwarii (Igor Kąkolewski, Alina Skibińska) czy dziejom publikacji „Kroniki getta warszawskiego” (Joanna Nalewajko-Kulikow). Wstęp do publikacji napisał Feliks Tych. Tom zamyka esej Magnusa Brechtkena w którym wspomina on swoje spotkania z Jürgenem Henslem i wspólne rozmowy o pracach Hermana Rauschninga. Warszawski historyk Jürgen Hensel jest bohaterem ostatniego tekstu także ponieważ to właśnie jemu dedykowany jest cały tom. Książkę wydano z okazji jubileuszu 35-lecia pracy dr. Hensla w Polsce. Jest ona formą podziękowania za wieloletnią działalność Jürgena Hensla na polu badawczym (w Niemieckim Instytucie Historycznym i w Żydowskim Instytucie Historycznym), translatorskim, oraz wymiany naukowej. Wszystkie artykuły opublikowano w języku oryginału i opatrzono odpowiednio streszczeniem w języku polskim lub niemieckim. Publikacja powstała dzięki wsparciu finansowemu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz Fundacji im. Róży Luksemburg. Tłumaczenia sfinansowano ze środków Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie.

Lesestunde/Lekcja czytania, wyd. Ruth Leiserowitz/Stephan Lehnstaedt/Joanno Nalewajko-Kulikow/Grzegorz Krzywiec, Warszawa 2013, 495 s., 35 zł, ISBN 978-83-7543-261-9