Niemiecka administracja cywilna w okupowanej Polsce

Ponownie ukazała się (po wyczerpaniu nakładu) monografia Bogdana Musiała „Niemiecka administracja cywilna a prześladowanie Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Studium przypadku dotyczące dystryktu lubelskiego 1939-1944”.

Opublikowana w wydawnictwie Harrassowitz w ramach cyklu „Zródła i Studia” Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie monografia Bogdana Musiała bada bardzo dogłębnie rolę i motywy niemieckiej administracji cywilnej w prześladowaniu Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. W  historiografii Holokaustu ten aspekt został uwzględniony tylko w niewielkim stopniu, a  dotychczasowe badania koncentrowały się przede wszystkim na odpowiedzialności aparatu SS i policji za wymordowanie ludności żydowskiej. Tymczasem Bogdan Musiał pokazuje na podstawie szerokiej, starannie zbadanej bazy źródłowej, że pracownicy niemieckiej administracji cywilnej zgodnie pomagali SS i policji w organizacji i przeprowadzeniu eksterminacji Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Bez ich aktywnego zaangażowania mord na Żydach „byłby niewykonalny w tak krótkim czasie i na tak ogromną skalę”.

W pracy zanalizowano najpierw strukturę, zadania i kompetencje administracji cywilnej w Generalnym Gubernatorstwie zwracając przy tym szczególną uwagę na dystrykt lubelski. Struktury administracyjne nie są jednak przedstawiane jako anonimowy aparat biurokratyczny, lecz „wypełnione” ludźmi zajmującymi określone stanowiska. Biograficzno-administracyjna metoda badawcza zastosowana we wszystkich rozdziałach książki ułatwia przypisanie konkretnego działania pojedyńczym aktorom. Takie podejście zyskuje szczególnie na znaczeniu w drugiej i trzeciej części pracy; pokazano tutaj aktywne uczestnictwo pracowników administracji cywilnej wymienionych z nazwiska w poszczególnych etapach prześladowania Żydów od odbierania im praw i zamykania w gettach po systematyczne mordy. Autor zastanawia się też nad sposobem myślenia, motywami oraz  wcześniejszą socjalizacją sprawców. Musiał reprezentuje tezę, że argumentacja ekonomiczno-wojenna, osobiste korzyści, a także antysemityzm odegrały decydującą rolę w motywacji tych osób.

Integralną częścią tomu jest też indeks zawierający biografie najbardziej aktywnych pracowników administracji cywilnej. Autor śledzi również ich  powojenne losy . Tylko niektórzy z nich zostali poddani procesom karnym i osądzeni po 1945 r. w RFN. Wielu zrobiło kariery, zwłaszcza w latach 50-tych, w sferze gospodarki, w sądownictwie i w polityce lokalnej.

Bogdan Musial: Deutsche Zivilverwaltung und Judenverfolgung im Generalgouvernement [Quellen und Studien, Band 10], Wiesbaden 2011, s. 435, EUR 29,90,- ISBN  978-3-447-06493-4

01
lut
Wystawa Dyskusja panelowa
Ausstellung: Bericht aus der belagerten Stadt Tschernihiw
Czytaj więcej