Warsztaty na temat historii polskiego więziennictwa pt. „100 lat bez państwa. 100 lat dla państwa” zgromadziły 26 i 27 marca 2018 w warszawskim NIH ponad trzydzieścioro teoretyków i praktyków więziennictwa z Polski, Niemiec, Austrii i Ukrainy. W ramach imprezy, zorganizowanej wspólnie z Instytutem Historii im. T. Manteuffla oraz Instytutem Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, o swoich doświadczeniach i dociekaniach opowiadali historycy prowadzący badania w polskich więzieniach oraz wykładowcy problematyki penitencjarnej z Uniwersytetu Warszawskiego, Warmińsko-Mazurskiego i Łódzkiego.
Pierwszy panel skoncentrował się na zmianie przeznaczenia klasztorów katolickich w porozbiorowej Polsce. W okresie, w którym kontemplacja stała się kluczowym elementem nowoczesnych koncepcji resocjalizacji, nowi władcy we wszystkich trzech zaborach wykorzystywali obiekty religijne jako miejsca odbywania kar. Na podstawie przykładów z Rawicza, Wronek, Świdnicy, Barczewa i Lwowa paneliści omówili, jak w ciągu XIX wieku zmieniało się wykorzystywanie obiektów religijnych w więziennictwie, aż do momentu, kiedy straciły one w dużej mierze na znaczeniu. Uczestnicy drugiej sekcji prowadzili pełną kontrowersji dyskusję o rozdźwięku między normatywnymi koncepcjami funkcji pracy w systemie penitencjarnym a praktycznym doświadczeniem więźniów i strażników. Trzeci panel skoncentrował się na cielesności więźniów. Referenci mówili o podejściu do seksualności i indywidualnym przeżywaniu przemocy, dowodząc, że nie może być historii więziennictwa bez historii poszczególnych więźniów. Ostatni panel charakteryzował się ożywioną dyskusją na temat podwójnej roli strażników jako przedstawicieli państwa i jednocześnie głównych przedstawicieli więziennej codzienności. Okazało się przy tym, że ta grupa osób często była i jest w podwójny sposób narażona na przemoc – ze strony instytucji, a także ze strony więźniów.
Warsztatom towarzyszyła zaimprowizowana wystawa w formie tematycznych plakatów, przygotowana wcześniej przez uczestników, w sali konferencyjnej warszawskiego NIH.
