Rozmaite wizje Europy w średniowieczu były tematem pierwszego wykładu z jesiennego cyklu, organizowanego przez filię warszawskiego NIH w Wilnie. Ten nowy cykl odbywa się we współpracy z Uniwersytetem Wileńskim i Litewskim Instytutem Historycznym.
Wykład wygłosił 24 września prof. dr Klaus Oschema z Uniwersytetu Ruhry w Bochum. Autor chciał zachęcić do refleksji nad średniowiecznymi wizjami Europy, podzielić się wiedzą o nowoczesnej mediewistyce i zainspirować do przemyśleń, czego możemy nauczyć się z historii w kontekście teraźniejszości.
W swoim obfitującym w fakty wystąpieniu zademonstrował, że badania łacińsko-europejskiego średniowiecza przez długi czas obchodziły się bez intensywnych odniesień do Europy, a zmieniły swoją silnie narodową orientację dopiero za sprawą wojen światowych w XX wieku. Tak na przykład alianci walczący z reżimem nazistowskim podkreślali już w latach wojny swoje długie wspólne europejskie korzenie.
Ponadto wykładowca pokazał, jak historycy po zachodniej stronie żelaznej kurtyny definiowali średniowieczną Europę jako jedność kulturową. Do definicji Europy należały powolna chrystianizacja oraz utworzenie Cesarstwa Karolińskiego. Karol Wielki stał się patronem jednoczenia nowoczesnej Europy. Hiszpania, Bałkany i Skandynawia zostały przez to wykluczone z pojęcia Europy. Mediewista objaśnił, jak zmieniły się badania dotyczące średniowiecznej Europy po przełomowych wydarzeniach z lat 1989/90. Podkreśla się teraz na przykład, że Grecja i słowiański Wschód już zawsze były częścią Europy.
Kolejną ważną częścią wykładu stanowiła polemika z obecnym stanem badań kolegów profesora po fachu – wyraża on bowiem opinię, że już w V i VI wieku niektórzy autorzy odnosili się do Europy. Później pisarze i kronikarze utożsamiali Cesarstwo Karolińskie z Europą, tworząc w ten sposób „dyżurne pojęcie” Europy. W XII wieku, w okresie ataków Mongołów oraz podczas wypraw krzyżowych pojęcie Europy zaczęto stosować ponownie. Profesor Oschema pokazał, jak kronikarze XII i XIII wieku opisywali wyprawy krzyżowe jako walkę Europy z niewiernymi. Odniesienia do Europy podczas ekspansji osmańskiej w XV wieku to jego zdaniem dowód, że wizje Europy odgrywały ważną rolę także w momentach kryzysu. Wykładowca przekonywał, że mimo tych wizji „chrześcijańska Europa” w rzeczywistości nigdy nie istniała, a Europa była zawsze „pojęciem bojowym”.
Na zakończenie prof. dr hab. Klaus Oschema argumentował, że omawiany temat nie jest w nowoczesnej historiografii czymś dawno minionym, lecz że silne piętno na tych debatach odciska nasza teraźniejszość. Wokół tej ważnej uwagi zogniskowała się również ożywiona dyskusja z publicznością.
Klaus Oschema jest od 2017 roku profesorem historii średniowiecza na Uniwersytecie Ruhry w Bochum. W 2012 roku w Heidelbergu obronił pracę habilitacyjną o „obrazach Europy w średniowieczu“. Jego ostatnia publikacja to Bilder von Europa im Mittelalter, Ostfildern 2013.
