MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA „Góry-Literatura-Kultura”: Dźwięk, zapach, smak i dotyk gór

W imieniu Organizatorów X. edycji konferencji z cyklu „Góry-Literatura-Kultura” mamy zaszczyt zaprosić Państwa do wzięcia udziału w kolejnym spotkaniu konferencyjnym poświęconym tematyce górskiej.
Anonsując dziesiątą już edycję cyklicznej konferencji „Góry-Literatura-Kultura”, w bieżącym roku jako wiodący temat dyskusji pozwalamy sobie zaproponować wybrane aspekty sensualnej percepcji gór, co wiąże się z rozwojem refleksji naukowej dotyczącej nie tylko znaczenia zmysłów w procesie poznania, ale też rozumienia ich jako „kanału transmisji wartości kulturowych”. W świetle badań z zakresu antropologii kultury percepcja zmysłowa oprócz tego, że ma swój wymiar fizyczny i psychologiczny, jest także rozumiana jako akt kulturowy.

Antropologia zmysłów wyodrębniona w ostatnich latach jako osobna subdyscyplina przyczyniła się do waloryzacji problematyki sensorycznej w badaniach humanistycznych, nakierowując uwagę badaczy na relację pomiędzy doświadczeniem widzenia, słyszenia i czucia a różnymi formami dyskursu i ekspresji artystycznej. Wydaje się zatem, że w obrębie mountain studies, skupionych wokół badań interakcji zachodzących pomiędzy człowiekiem i przestrzenią górską, perspektywa sensoryczna daje możliwość poszerzenia dotychczasowych pól badawczych. Nie ulega wątpliwości, że to właśnie zmysły odgrywają wiodącą rolę nie tylko w poznaniu i oswojeniu gór – zarówno w wymiarach przyrodniczym, jak kulturowym – ale także ich opisaniu i przedstawieniu za pomocą różnych języków sztuki. O ile problematyka wizualizacji gór i aspekt ich wzrokowej percepcji zostały już w dużym stopniu opisane, o tyle mniej uwagi poświęcono dotąd udziałowi pozostałych zmysłów w konstruowaniu różnych narracji i innych artystycznych form ekspresji związanej z górami. Stąd podczas tegorocznego spotkania chcielibyśmy zapytać o funkcję i znaczenie szeroko pojętego sensorium w doświadczaniu przestrzeni górskiej ze szczególnym wskazaniem dźwięków, smaków, zapachów i dotyków. Co do percepcji wzrokowej zaś – nie wykluczamy jej z badawczego horyzontu, ale sugerujemy powiązanie jej z innymi doświadczeniami zmysłowymi, zwłaszcza w ujęciu synestezyjnym.

W nawiązaniu zatem do współczesnych studiów nad sensualnością w kontekście mountain studies proponujemy następujące tezy do dyskusji:
Jaki jest wpływ przestrzeni górskiej na zakres oraz sposoby działania zmysłów w procesie powstawania nowych doświadczeń, np. o charakterze polisensorycznym (synestezyjnym), poznawczym, estetycznym i emocjonalnym? Jaką rolę w tym procesie odgrywają uwarunkowania kulturowe, a jaką indywidualne predyspozycje? Szczególnie interesować nas tu będą różnego typu narracje, m.in.: relacje podróżników, alpinistów, himalaistów, wspinaczy wielkościanowych, ale także antropologów, folklorystów, przyrodników, geografów itp.
Czy i w jakich warunkach bądź sytuacjach w relacjach pomiędzy człowiekiem i górską przestrzenią dochodzi do zmiany hierarchii zmysłów w zakresie dominacji jednych nad drugimi?
Jakie są konwencjonalne i niekonwencjonalne sposoby tematyzowania szeroko pojętego sensorium górskiego w literaturze i sztuce oraz jakie funkcje motywy sensoryczne (akustyczne, olfaktoryczne, związane z doświadczeniem smaku i dotyku) pełnią w relacjach z podróży i wypraw górskich (wspinaczek), opisach naukowych, opisach krajobrazu naturalnego i kulturowego, innych górskich kreacjach literackich, przedstawieniach plastycznych i kompozycjach muzycznych? Czy i w jakim stopniu podlegają one semantyzacji tudzież mitologizacji?
W jakim stopniu górskie sensorium (dźwięk, zapach, smak, dotyk) jest wyznacznikiem tożsamości, zarówno ludności zamieszkującej obszary górskie, jak też tzw. „ludzi gór”, w jakim stopniu może okazać się ich znakiem rozpoznawczym, a w jakim atrakcją turystyczną?
Jakie pozawzrokowe zmysły dominują w refleksji górskiej i okołogórskiej, co tę dominację powoduje i czy można określić ją jednoznacznie? Czy można mówić o jakimś zróżnicowaniu uwarunkowanym historycznie, a może regionalnie? Czy poszczególne regiony mają własne dźwięki, smaki i dotyki? Czy moment historyczny sprzyja wykształcaniu się określonych zapachów bądź brzmień oraz określonych reprezentacji, percepcji zapachów i dźwięków – a zatem byłby to swoisty model/proces diachroniczny?

Czy poszczególne pozawzrokowe zmysły są powiązane z tożsamością uczestnika przestrzeni, autora narracji? Czy sposób deskrypcji owych zmysłów wiąże się np. z przynależnością do tej przestrzeni (perspektywa autochtoniczna, zewnętrzna), a może z płcią? Czy kobietom przypisać można odrębne, szczególne sposoby percypowania przestrzeni bądź ich opisu? Czy mężczyźni czują co innego, może w inny sposób? Czy w dyskursach społecznych, naukowych, literackich różnym grupom etnicznym i językowym zamieszkującym tereny górskie przypisywane jest znaczenie w tworzeniu akustycznej specyfiki regionu górskiego, np. poprzez pozajęzykowe sposoby komunikacji dźwiękowej, dialekty, tradycje muzyczne? Kiedy i w jakim zakresie włączona jest tematyka zapachu, smaku, dźwięku w marketingowe strategie promocji gór?
Tegoroczna konferencja odbędzie się już tradycyjnie w pensjonacie Willa Zameczek w Polanicy Zdroju. Ze względu na międzynarodowy zasięg konferencji obrady będą się odbywać w językach: polskim, niemieckim, czeskim. Podczas obrad wszystkie referaty będą tłumaczone symultanicznie, w związku z tym do programu konferencji można zgłaszać referaty w jednym z wyżej wskazanych języków.

MIĘDZYNARODOWA KONFERENCJA NAUKOWA „Góry-Literatura-Kultura”: Dźwięk, zapach, smak i dotyk gór

08. – 10. listopada 2023
Willa Zameczek, ul. Konopnickiej 1
57-320 Polanica Zdrój

Organizatorzy: Pracownia Badań Humanistycznych nad Problematyką Górską przy Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Wrocławskiego, Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie
Download CfP PL
Download CfP DE

plakat

ulotka

18
paź
Wystawa
Wystawa „Iluzje wszechwładzy. Architektura i codzienność pod okupacją niemiecką”
Czytaj dalej