Między eskapizmem a dyscypliną – media dla dzieci w socjalistycznej Czechosłowacji

W wygłoszonym 23 kwietnia wykładzie „Pionierska chusta i Krecik: oblicza dzieciństwa w socjalistycznej Czechosłowacji” prof. dr hab. Martina Winkler z Kilonii omówiła znaczenie dzieci jako podmiotów politycznych w socjalistycznej Czechosłowacji, odwołując się do wybranych mediów dla dzieci z tego okresu. Pokazała w ten sposób, jak łączy swoje badania w dziedzinach historii dzieciństwa i dziejów Europy Wschodniej.

Na wstępie prof. Winkler zadała pytanie, w jakim stopniu dzieci mogą pełnić rolę polityczną jako podmioty jakiegoś (np. socjalistycznego) społeczeństwa, wskazując tym samym na zasadniczy dyskurs w badaniach historii dzieciństwa. Następnie rozpatrzyła ewolucję wizerunku dziecka komunikowanego w czechosłowackich serialach, filmach i książkach dla dzieci, eksponując przy tej okazji zwłaszcza zmieniające się znaczenie dzieci jako odbiorców i nośników przesłań politycznych dla socjalistycznego społeczeństwa. Potwierdziło to omówiony uprzednio dyskurs i pozwoliło lepiej zrozumieć problematykę tej szczególnej dziedziny badań naukowych.

Na poparcie swoich tez prof. dr hab. Martina Winkler przytoczyła kilka przykładów z dziedziny filmu, telewizji i literatury, na podstawie których przedstawiła refleksje nad relacjami w trójkącie dzieci – rodzice – państwo/partia.

Uczestnicy późniejszej dyskusji uzupełniali opisaną problematykę o kolejne aspekty, takie jak role poszczególnych płci, narodowość i ironia w różnych czechosłowackich mediach dla dzieci i żywo o nich dyskutowali. Wykładowczyni poinformowała, że planuje rozszerzenie badań o dane porównawcze, na przykład z NRD.

Prof. dr Martina Winkler jest profesorem historii Europy Wschodniej na Uniwersytecie w Kilonii. Wcześniej pracowała jako profesor historii kultury Europy Środkowo-Wschodniej na Uniwersytecie w Bremie, specjalizując się w dziejach ČSSR, a doktorat uzyskała w Lipsku.