Między pewnością siebie a upadkiem – szczęśliwy rok Honeckera: 1987

©Mindaugo Mikuleno

©Mindaugo Mikuleno

Szczególne znaczenie roku 1987 dla ewolucji NRD było tematem wieczornego wykładu prof. dra hab. Martina Sabrowa, który w ubiegłym tygodniu gościł jako referent w warszawskim NIH. Jego wykład, wygłoszony 26 lutego 2019 roku w głównej siedzibie NIH w Warszawie, a dzień wcześniej w filii tej placówki w Wilnie, był poświęcony postrzeganiu Niemieckiej Republiki Demokratycznej oraz jej lidera Ericha Honeckera i unaocznił dysonans między zewnętrznym umacnianiem się a wewnętrznym rozkładem panowania SED w okresie przed rokiem 1989.
Na początku prof. Sabrow nakreślił triumfalny w ocenie samego Honeckera polityczny bilans roku 1987, podkreślając w tym kontekście wagę jego wizyty w Bonn, którą uznał za punkt kulminacyjny owego roku. Jego zdaniem pewny siebie sekretarz generalny SED nigdy nie był tak mocno przekonany o stabilności swojej władzy jak dwa lata przed rozpadem NRD. Jego spotkanie z elitą polityczną i gospodarczą w RFN należy zatem uznać za wielki polityczny sukces. Zdaniem prof. Sabrowa uzupełnieniem pasma sukcesów Honeckera był jubileusz 750-lecia Berlina. W ramach jego obchodów doszło do uroczystego otwarcia zrekonstruowanego Nikolaiviertel oraz do barwnej parady 40 tysięcy ludzi w Berlinie Wschodnim. Ta pięciogodzinna inscenizacja uzmysławiała, jak skonsolidowana i pewna swojej siły była w owej chwili NRD.
Również ogromną liczbę partnerstw miast między obu państwami niemieckimi, obliczoną pierwotnie na skorygowanie wizerunku NRD w oczach zachodnioniemieckich uczestników tych inicjatyw, prof. Sabrow ocenił jako oznakę sukcesu polityki NRD. Honeckerowi udało się prezentować swój kraj w roku 1987 jako państwo stabilne wewnętrznie i skuteczne w polityce zagranicznej.  
Zdaniem prof. Martina Sabrowa ten otwarty kurs był wówczas uważany przez wschodnioberlińską elitę władzy za bezpieczny. W rzeczywistości jednak ów wzrost uznania trzeba uznać za złudny. W kolejnych latach reżim SED stanął mianowicie w obliczu dialektyki zewnętrznego umacniania się i wewnętrznej erozji, która doprowadziła bezpośrednio do upadku NRD w 1989 roku.
Historyczne i polityczne przemiany w NRD znalazły się również w centrum uwagi inspirujących dyskusji z publicznością. O ile goście litewscy interesowali się głównie rolą Moskwy w stosunkach w trójkącie Bonn – Berlin Wschodni – Moskwa i poruszali temat możliwości przedstawienia załamania się ustroju z autobiograficznej perspektywy jednostki, o tyle w Warszawie na pierwszy plan wysunęły się relacje między Honeckerem i Oskarem Lafontaine’em oraz ewentualna współwiedza tego ostatniego o politycznych planach pierwszego. Odpowiadając na pytanie, czy większość obywateli NRD popierała decyzje polityczne sekretarza generalnego, kierując się być może dumą ze swojego kraju, Sabrow podkreślił zmienność perspektywy lokalnej i wskazał na złą sytuację pod względem źródeł dotyczących nastrojów społecznych.
Martin Sabrow jest profesorem historii najnowszej i współczesnej na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie oraz Dyrektorem Centrum Badań nad Historią Współczesną (ZZF) w Poczdamie. Ostatnio opublikował książkę Erich Honecker: Das Leben davor. 1912-1945 (München 2016), za którą został wyróżniony w 2017 roku nagrodą historiograficzną im. Golo Manna.

01
lut
Wystawa Dyskusja panelowa
Ausstellung: Bericht aus der belagerten Stadt Tschernihiw
Czytaj więcej