„Polityczna historia czerwieni” była tematem referatu, wygłoszonego 14 stycznia 2020 roku w Pradze przez dra Hanno Balza. W wykładzie, zorganizowanym wspólnie przez filię warszawskiego NIH, monachijskie Collegium Carolinum i Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Karola, lektor DAAD na University of Cambridge przedstawił swój projekt z dziejów symboliki politycznej.
Symboliczna walka o zawładnięcie kolorem czerwonym ukazuje zdaniem referenta stosunki sił i przeobrażenia władzy w społeczeństwie europejskim. Dr Hanno Balz podkreślił, że w starożytnym Rzymie czerwień była barwą rzymskiego cesarza i jego legionów. Uchodziła ponadto za kolor rzymskiego boga wojny Marsa – oznaczała przelewaną krew i początek ataku wroga. W średniowieczu przejął ją Kościół rzymsko-katolicki i stojący na jego czele papież. Czerwień stała się również barwą męczenników. Jednocześnie większość europejskich królów i dostojników nosiła czerwony płaszcz na wzór rzymski.
Wykładowca zwrócił uwagę na to, że władcy utracili monopol na kolor czerwony we wczesnej epoce nowożytnej. W pierwszych rewoltach i powstaniach ludowych buntownicy maszerowali pod czerwonymi sztandarami, dokonując w ten sposób symbolicznego obalenia porządku społecznego. Hans Müller, czołowa postać niemieckich wojen chłopskich, występował w czerwonym płaszczu i w czerwonej czapce, a na Karaibach czerwona flaga zdobiła wiele statków pirackich. Jej nazwa „Jolly Roger” pochodzi od francuskiego określenia Joli rouge (ładna czerwień). Już przed rewolucją francuską czerwona czapka frygijska była symbolem wolności, a nosili ją na przykład północnoamerykańscy konspiratorzy „Sons of Liberty” w walkach z brytyjskimi wojskami kolonialnymi.
W nawiązaniu do tego dr Hanno Balz podkreślał rolę transferu kulturowego. Właśnie czerwona czapka, która wróciła z Ameryki do Europy, po drodze wyraźnie nabrała znaczenia rewolucyjnego. Stanowi zatem doskonały przykład wzajemnej wymiany. Zdaniem wykładowcy wymiana ta osiągnęła w końcu punkt kulminacyjny w sytuacji, gdy Thomas Jefferson, autor amerykańskiej Deklaracji Niepodległości, przekazał francuskim rewolucjonistom czerwoną czapkę, którą ci z kolei po szturmie na Pałac Tuileryjski wręczyli Ludwikowi XVI – zamiast królewskiej korony. Podobnie jak czerwona czapka również czerwony sztandar stał się w tym czasie symbolem rewolucji. Także on szybko rozprzestrzeniał się po całej Europie. W XIX wieku w wielu miejscach konfliktów politycznych i społecznych powiewały czerwone flagi. Symbol ten – zapożyczony od rewolucyjnego mieszczaństwa – był szeroko rozpowszechniony także wśród protestujących robotników, socjalistów i anarchistów.
Wykład zakończył się refleksją nad problemem praktyk symbolicznych, które wspierają, a następnie afirmują ugruntowany porządek społeczny. Dr Balz przypomniał, że czerwień uchodziła początkowo za barwę panujących. W ludowych rewoltach, powstaniach chłopskich, rewolucji mieszczańskiej czy robotniczych strajkach buntujący się ludzie zsekularyzowali ten kolor i tak silnie go oswoili, że utracił swój ekskluzywny charakter. Czerwonego sztandaru używano następnie tak powszechnie i często, że z czasem zagubił swoje wywrotowe znaczenie i przeobraził się w pusty symbol.
