Związek między przestępczością a przynależnością etniczną w pruskich wschodnich prowincjach Cesarstwa Niemieckiego był tematem wykładu wygłoszonego 27 maja w Wilnie przez prof. dr. Volkera Zimmermanna. Ważnym punktem imprezy, zorganizowanej przez filię warszawskiego NIH w Wilnie we współpracy z Litewskim Instytutem Historycznym, była również dyskusja o kryminalizacji grup etnicznych przez główną część społeczeństwa i podmioty państwowe.
Prof. Zimmermann zademonstrował, że już od schyłku XIX wieku kryminolodzy coraz intensywniej dyskutowali o przynależności etnicznej sprawców przestępstw, co doprowadziło do częstszego używania takich pojęć jak „charakter narodowy”, „narodowość” i „rasa”. Wykładowca pytał zatem, jakie mechanizmy i wzorce interpretacji przyniosły konstrukcję dopuszczającego się przestępstw „innego” i omówił to na podstawie dwóch konkretnych przykładów: Prowincji Poznańskiejtypo3/i wschodniopruskiej rejencji gąbińskiej.
W pierwszej statystyce przestępczości Rzeszy za rok 1882 scharakteryzowano pruskie prowincje wschodnie jako ogniska przestępczości, czego efektem była dysproporcja między Wschodem a Zachodem w statystykach przestępczości. Volker Zimmermann wyjaśnił, że na przełomie XIX i XX wieku mieszkańcy tych rejencji zaburzali wizerunek jednolitego etnicznie i wysoko rozwiniętego ekonomicznie niemieckiego państwa narodowego. W konsekwencji Polaków i Litwinów uznawano w tych regionach za ciała obce.
Według wykładowcy ludność prowincji wschodniopruskich nie miała jednak bynajmniej większej skłonności do przestępczości w porównaniu z innymi grupami społeczeństwa. To raczej ubóstwo, konflikty narodowe i walki narodowościowe wytwarzały specyficzne pole napięć związanych z przestępczością. Prof. Zimmermann przedyskutował następnie z publicznością ten aspekt, a także zagadnienie szerszego porównania dyskursów o przestępczości w innych regionach Cesarstwa Niemieckiego oraz ról przypisywanych płciom w ówczesnych dyskursach na ten temat.
Volker Zimmermann jest pracownikiem naukowym Collegium Carolinum w Monachium oraz nieetatowym profesorem historii współczesnej, najnowszej i wschodnioeuropejskiej na Uniwersytecie im. Heinricha Heinego w Düsseldorfie. Ostatnio opublikował: Eine sozialistische Freundschaft im Wandel. Die Beziehungen zwischen der SBZ/DDR und der Tschechoslowakei 1945–1969 (Essen 2010).
