Profil badawczy

Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie prowadzi badania nad dziejami Europy Środkowo-Wschodniej w kontekście europejskim i globalnym ze szczególnym uwzględnieniem historii stosunków polsko-niemieckich. Pełni on funkcję łącznika dla transferu wiedzy między wschodnimi a zachodnimi regionami Europy, a także poza jej granicami. To regionalne ukierunkowanie wspierają instytucjonalnie filie placówki w Wilnie i Pradze. Badania historyczne NIH mają charakter interdyscyplinarny, co umożliwia analizowanie złożonych powiązań historycznych i kulturowych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej od czasów średniowiecza po współczesność. Główne cele badawcze instytutu skupiają się wokół określonych zagadnień problemowych. Dzięki temu wyniki tych prac mogą służyć wzbogacaniu zasobów wiedzy, które wykraczają poza granice tego regionu.

Granice tej części naszego kontynentu warunkuje jego specyfika historyczna, są one bowiem raczej kwestią map mentalnych niż jasno wytyczonych granic fizycznych. Regionalne punkty odniesienia często kształtowały bowiem świadomość, tożsamość i kulturę mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej w znacznie większym stopniu niż twory państwowe. W tym kontekście badania warszawskiego NIH stanowią wkład w przezwyciężanie i wychodzenie poza ramy tradycyjnej, narodowocentrycznej historiografii.

Inspiracją dla badań NIH jest podejście kulturoznawcze, które skupia się na historyzowaniu zasadniczych stałych antropologicznych takich jak przemoc, przestrzeń, migracja czy pamięć. Przedmiotem analiz instytutu są ponadto specyficzne zjawiska jak wielowyznaniowość i multietniczność Europy Środkowo-Wschodniej. Na szczególną uwagę zasługuje przy tym kwestia stałej obecności ludności żydowskiej w tym regionie. Kolejny stałym przedmiotem badań naukowych NIH jest niemiecka okupacja Polski, II wojna światowa i Holokaust jak również pamięć o tych wydarzeniach.

Dzięki usytuowaniu prac w Polsce, Czechach i Litwie warszawski NIH przyczynia się do zmiany dominującego aż po czasy współczesne kierunku transferu wiedzy i pośredniczy w przekazywaniu wyników badań naukowych nad historią Europy Środkowo-Wschodniej do niemieckich i międzynarodowych środowisk badawczych. Lokalne zakotwiczenie instytutu umożliwia ponadto pozyskanie zewnętrznej perspektywy na dzieje Niemiec. Dzięki temu wyniki prac badawczych z placówek znajdujących się w Europie Środkowo-Wschodniej mogą dostarczać nowe impulsy dla historiografii w skali globalnej. NIH ściśle współpracuje z instytucjami polskimi, które mają podobne cele badawcze, oraz dąży do rozwoju współpracy z nimi, a tym samym do realizacji projektów w oparciu o granty. Warszawski instytut wykorzystuje przy tym swoje trzy lokalizacje do moderowania produktywnej i trwałej wymiany naukowej z historykami w Polsce i krajach z nią sąsiadujących.

NIH w Warszawie wspiera przede wszystkim naukowców i naukowczynie w fazie podoktorskiej, umożliwiając im realizację ich własnych projektów na terenie instytutu. Ponadto NIH przyznaje regularnie stypendia na pobyty badawcze w Polsce, Czechach i Litwie jak również na praktyki studenckie. Księgozbiór biblioteki instytutowej jest dostępny dla wszystkich. Obejmują on zasoby dotyczące historii Europy Środkowo-Wschodniej, zwłaszcza literaturę międzynarodową i czasopisma naukowe. Biblioteka oferuje ponadto dostęp do zasobów elektronicznych wszystkich instytutów Fundacji Maxa Webera, czym wyróżnia się w porównaniu z innymi księgozbiorami warszawskimi.