Zofia Wóycicka - Deutsches Historisches Institut Warschau

Nota biograficzna

Zofia Wóycicka, historyczka, kuratorka muzealna, studiowała w Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego (1995-2001). W 2001 r. obroniła w Instytucie Historycznym UW pracę magisterską pod tytułem „Od Weepers do Wieprza. Dzieje pewnej wioski byłego województwa olsztyńskiego w latach 1945-1956“. W latach 1999-2000 oraz 2002-2003 Zofia Wóycicka studiowała na Uniwersytecie im. Friedricha Schillera w Jenie. Ukończyła studia doktoranckie w Szkole Nauk Społecznych Instytutu Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk (2001-2006). Równocześnie uczestniczyła w międzynarodowym projekcie badawczym Obrachunek z dyktaturą oraz budowanie tożsamości narodowej na obrzeżach Europy: Kultura historyczna w Polsce i w Hiszpanii w perspektywie porównawczej realizowanym w Geisteswissenschaftliches Zentrum für Geschichte und Kultur Ostmitteleuropas w Lipsku (2002-2005). W 2007 r. obroniła powstałą w ramach tego projektu pracę doktorską na temat polskich sporów wokół pamięci i upamiętnienia nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady w latach 1944-1950. Po obronie doktoratu Wóycicka pracowała w Centrum Edukacyjnym Muzeum Historii Żydów Polskich (2007-2011), a następnie jako kuratorka w Domu Historii Europejskiej w Brukseli (2011-2015). W latach 2010-2011 była też adiunktem w Instytucie Historycznym UW. W latach 2015-2019 pracowała w Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie, gdzie koordynowała jeden z modułów badawczych w ramach projektu HORYZONT2020 Unsettling Remembering and Social Cohesion in Transnational Europe (UNREST). Jest laureatką Nagrody Historycznej „Polityki” za książkę Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady, 1944-1950.

Zainteresowania badawcze

Obecnie Wóycicka realizuje projekt zatytułowany Ratowanie Żydów podczas drugiej wojny światowej we współczesnych europejskich muzeach. Projekt osadzony jest w temacie badawczym NIH nr 5 (Funkcjonalność historii w późnej nowoczesności).

•    pamięć społeczna
•    pamięć drugiej wojny światowej
•    muzea i edukacja muzealna
•    historia najnowsza Polski i Niemiec, z szczególnym uwzględnieniem okresu drugiej wojny światowej i stalinizmu

Publikacje

Publikacje książkowe

Arrested Mourning. Memory of Nazi Camps in Poland, 1944-1950, Frankfurt am Main: Peter Lang 2013.
Etniczna polityka komunistów, z Agnieszką Nowakowską, Warszawa: Trio 2010.
Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady, 1944-1950, Warszawa: Trio 2009.

Artykuły w czasopismach naukowych

A Global Label and its Local Appropriations. Representations of the Righteous Among the Nations in Contemporary European Museums, w: Memory Studies, OnlineFirst (im Erscheinen).

„Serdecznie dziękujemy za przybliżenie nam historii Polaków ratujących Żydów”. Recepcja polskich muzeów „Sprawiedliwych” w świetle wpisów w księgach gości – Apteka pod Orłem, Willa Żabińskich, Muzeum Ulmów, w: Teksty Drugie 4 (2020), str. 188-212.

‘Cultural Diplomacy in the War Museum: The Case of the German-Russian Museum Berlin-Karlshorst’ (with David Clarke), History & Memory, Vol. 31, No. 2 (Fall/Winter 2019), pp. 78-116.

‘Global patterns, local interpretations: new Polish museums dedicated to the rescue of Jews during the Holocaust’ Holocaust Studies: A Journal of Culture and History vol. 25, 2019 – Issue 3: Special issue: Disputed Holocaust Memory in Poland. DOI: doi.org/10.1080/17504902.2019.1567660

‘War Museums and Agonistic Memory. A Report’ mit Stefan Berger, Anna Cento Bull, Cristian Cercel, Nina Parish, Malgorzata Quinkenstein und Eleanor Rowley Museum Worlds, vol. 6/2018. DOI: doi.org/10.3167/armw.2018.060109

‘Unterbrochene Trauer. Erinnerung und Gedenken an NS Vernichtungs-und Konzentrationslager in Polen, 1945-1950’ Jahrbuch des Wissenschaftlichen Zentrums der Polnischen Akademie der Wissenschaften in Wien 7/2016.

‘Zur Einführung in die Debatte um das Museum der Geschichte der polnischen Juden POLIN’ Historie: Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften 10/2016.

‘Projektbeschreibung UNREST’ Historie: Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften 10/2016.

'Wywiad z prof. Volkhardem Kniggem z okazji otwarcia w Muzeum Żydowskim w Berlinie wystawy poświęconej robotnikom przymusowym' (Interview mit Prof. Volkhard Knigge anlässlich der Eröffnung der Ausstellung Zwangsarbeit) Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr. 8/2012.

‘Auschwitz/Oświęcim: ein Ort – vielerlei Erinnerungen’ Historie. Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften 2/2009.

‘1000 Jahre im Museum. Die Geschichte der polnischen Juden’ Osteuropa 8-10(58)/2008 (wyd. angielskie: ‘1,000 Years in a Museum. The History of Polish Jews’ Osteuropa: Impulses for Europe. Tradition and Modernisty In East European Jewry.

‘U »kresu pewnej moralności«: dyskusje wokół procesów więźniów funkcyjnych w Polsce 1945-1950’ Zagłada Żydów. Studia i Materiały 3/2007.

‘Opozycja w NRD’, Karta 48/2006, Interviews durchgeführt, bearbeitet und mit Einleitung versehen von Zofia Wóycicka.

‘Zur „Internationalität“ der Gedenkkultur: Die Gedenkstätte Auschwitz-Birkenau im Spannungsfeld zwischen Ost und West 1954-1978‘ Archiv für Sozialgeschichte 45/2005.

‘Od Weepers do Wieprza, czyli: historia przeżyta, czy historia pamiętana?’ Borussia 29/2003 (Pamięć I).
‘Ściana Wschodnia’ wyd. z Xymeną Dolińską Karta 22/1997.
Artykuły w opracowaniach zbiorowych

Artykuły w antologiach

‘Engaging with Sources, Museum Objects’. In: Bloomsbury History: Theory and Method (the Resources), Bloomsbury Publishing PLC (w druku).

'Black Ravens and the Stalinist terror' Andrea Mork und Perikles Christodoulou (Hg.) Creating the House of European History, Luxemburg: Publication office of the European Union 2018.

'Pamięć społeczna. Aktualne dyskusje i nurty badawcze' Sławomir Gawlas und Paweł Żmudzki (Hg.) Symboliczne i realne podstawy tożsamości społecznej w średniowieczu, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2017.

‘Auschwitz. Zbrodnia i różnorodność pmięci’ Robert Traba, Hans Henning Hahn, Maciej Górny, Kornelia Kończal [Hg.] Wyobrażenia przeszłości. Polsko-niemieckie miejsca pamięci, Warszawa: Scholar 2017. http://scholar.com.pl/sklep.php?md=products&id_c=47&id_p=2708

‘Ku wspólnej europejskiej pamięci? Międzynarodowe Komitety Oświęcimski i Buchenwaldzki w latach, 1952-1989/90’ Enrico Heitzer, Günter Morsch, Robert Traba, Katarzyna Woniak [Hg.] Gedenkstätten an NS-Verbrechen in Polen und Deutschland. Von Mahnstätten über zeithistorische Museen zu Tourismusorten, Berlin: Metropol Verlag 2016.

‘Auschwitz. Ein Verbrechen und viele Erinnerungen’ Hans Henning Hahn,Robert Traba, Maciej Górny, Kornelia Kończal [Hg.] Deutsch-Polnische Erinnerungsorte, T. 2 (Geteilt/Gemeinsam) Paderborn: Schöningh Verlag 2014.

‘Zur »Internationalität« der Gedenkkultur: Die Gedenkstätte Auschwitz-Birkenau im Spannungsfeld zwischen Ost und West 1954-1978’ Anna Wolff-Powęska, Piotr Forecki [Hg.] Der Holocaust in der Polnischen Erinnerungskultur, Frankfurt am Main: Peter-Lang Verlag 2012 (Nachdruck aus Archiv für Sozialgeschichte 45/2005).

‘Auschwitz jako miejsce sporów o pamięć w PRL’ Renata Gałaj-Dempniak, Danuta Okoń, Magdalena Semczyszyn [Hg.] Damnatio memoriae w europejskiej kulturze politycznej Szczecin: Instytut Pamięci Narodowej 2011.

‘The Unrealized 1947-48 Design for a Memorial at the Former Death Camp at Treblinka: An Iconographic History’ Justyna Beinek und Piotr H. Kosicki [Hg.] Re-mapping Polish-German Historical Memory. Physical, Political, and Literary Spaces Since World War II, Bloomington, Ind.: Slavica Publishers 2011.

»Dokument des Verbrechens« oder »Kuriositätensammlung«. Die polnische Diskussion über die Beschränkung der Weitergabe von KZ-Erfahrungen in der zweiten Hälfte der 1940er Jahre’ Dieter Bingen, Peter O. Loew, Dietmar Popp [Hg.] Visuelle Erinnerungskulturen und Geschichtskonstruktionen in Deutschland und Polen seit 1939. Beiträge der 13. Tagung des Arbeitskreises deutsche und polnischer Kunsthistoriker und Denkmalpfleger in Darmstadt, 27. Sept. - 1. Okt. 2006, Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk 2009.

'Schmerzhafte Abrechnungen: Diskussionen um die Prozesseehemaliger Funktionshäftlingein Polen 1944-1950' Natali Stegmann [Hg.] Die Weltkriege als symbolische Bezugspunkte: Polen, die Tschechoslowakei, die Ukraine und Deutschland nach dem Ersten und Zweiten Weltkrieg, Freudenstadt-Lauterbad 4-7 Okt. 2007, Prag: Masarykův ústav a Archiv AV ČR 2009.

‘Die Gedenkstätte Treblinka im Entwurf von Władysław Niemiec und Alfons Zielonko. Eine ikonografische Analyse‘ Wojciech Lenarczyk, Andreas Mix, Johannes Schwartz, Veronika Springmann [Hg.] KZ-Verbrechen. Beiträge zur Geschichte der nationalsozialistischen Konzentrationslager und ihrer Erinnerung, Berlin: Metropol Verlag 2007.

‘Niezrealizowany projekt upamiętnienia terenu byłego obozu zagłady w Treblince z 1947/48 roku – Ikonografia miejsca pamięci’ Michał Głowiński, Katarzyna Chmielewska, Kaja Makaruk, Alina Molisak, Tomasz Żukowski (Hg.) Stosowność i Forma. Jak opowiadać o Zagładzie? Kraków: Universitas 2006.

‘Die Kanalisierung des Gedenkens: Die Gedenkstätte Auschwitz-Birkenau in den Jahren 1945-1955’ Krzysztof Ruchniewicz, Stefan Troebst [Hg.] Diktaturbewältigung und nationale Selbstvergewisserung – Geschichtskulturen in Polen und Spanien im Vergleich. Materialien eines internationalen Workshops in Wrocław und Krzyżowa, 12.-15. Juni 2003, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2004.

Recenzje wystaw

‘Laboratorium zagłady – nowa ekspozycja historyczna na terenie obozu zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem’ Zagłada Żydów. Studia i Materiały. Nr 16/2020, str. 747-758, open access: https://www.zagladazydow.pl/index.php/zz/article/view/659/843.

‘Too Beautiful to Hurt Anyone: The New Permanent Exhibition at the AfricaMuseum Tervuren’ Cultures of Memory Forum https://cultures-of-history.uni-jena.de/exhibitions/belgium/too-beautiful-to-hurt-anyone-the-new-permanent-exhibition-at-the-africamuseum-tervuren/

'Buchenwald revisited', Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr. 13/2017. Überarbeitete englische Fassung: 'Buchenwald revisited' Forum „Cultures of History“ des Imre-Kertész-Kolleg Jena http://www.cultures-of-history.uni-jena.de/exhibitions/germany/buchenwald-revisited/

'Das Museum des Zweiten Weltkrieges in Danzig' Historie: Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften, Nr. 17/2017.

'Kazerne Dossin – Muzeum-Miejsce Pamięci i Centrum Dokumentacyjne poświęcone Zagładzie i Prawom Człowieka' Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr. 10/2014.

Stanowiska naukowe, członkostwa, wyróżnienia

Wissenschaftliche Arbeitsgruppe des Dokumentationszentrums zur NS-Besatzungsherrschaft
Polsko-niemiecka Komisja Podręcznikowa
Memory Studies Association
Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów
Peer reviews u.a. für: De Gruyter, „Zagłada Żydów Studia i Materiały”, „The Journal of Holocaust Research”, „La Revue d’Histoire de la Shoah”, „Journal of Ethnology”.