Badania historyczne w Polsce


Pozostałe archiwa


Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
Archiwum Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie

Archiwum jest jednostką o charakterze naukowo-badawczym, której głównym celem jest gromadzenie, przechowywanie i opracowywanie materiałów archiwalnych dotyczących działalności Akademii, udostępnianie zbiorów w celach naukowych oraz publikacja dokumentów. Archiwum współpracuje ze wszystkimi jednostkami uczelni, sprawując nadzór nad bieżącym zasobem akt. Początki działalności Archiwum wiążą się z rokiem 1873 i faktem usamodzielnienia się Szkoły Sztuk Pięknych. Akta z wcześniejszego okresu znajdują się w Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Archiwum Polskiej Akademii Nauk (PAN) w Warszawie
Archiwum Polskiej Akademii Nauk (PAN) w Warszawie

Archiwum PAN w Warszawie gromadzi i przechowuje materiały archiwalne jednostek organizacyjnych PAN oraz ma prawo gromadzenia spuścizn uczonych, dokumentacji towarzystw i instytucji naukowych w formie daru, depozytu bądź zakupu.
Zasób Archiwum PAN jest podzielony na trzy działy. Dział I obejmuje akta instytucji naukowych, redakcji i komitetów. Dział II obejmuje dokumenty wytworzone przez PAN – jej władze, jednostki organizacyjne, placówki naukowe oraz towarzystwa naukowe dotowane przez PAN do 1983 roku. Dział III obejmuje materiały pochodzenia prywatnego, głównie spuścizny uczonych polskich. Archiwum PAN gromadzi również fotografie i medale, a także mikrofilmy i fotokopie; posiada też różne kolekcje, jak np. kolekcję dokumentów do dziejów Uniwersytetu Wileńskiego czy zbiór nekrologów uczonych polskich.

Archiwum Polskiej Akademii Nauk (APAN) – Oddział w Poznaniu
Archiwum Polskiej Akademii Nauk (APAN) – Oddział w Poznaniu

Utworzone w roku 1956 Archiwum PAN w Poznaniu zajmuje się gromadzeniem, przechowywaniem oraz opracowywaniem i udostępnianiem materiałów źródłowych do dziejów nauki polskiej. Oddział przechowuje akta placówek PAN i innych instytucji naukowych, gromadzi materiały pochodzenia prywatnego w postaci spuścizn po uczonych Poznania i Wielkopolski. Zbiory archiwalne udostępnia się pracownikom naukowym i studentom poznańskich uczelni, środowiskom naukowym krajowym i zagranicznym oraz wszystkim osobom zainteresowanym dziejami i osiągnięciami nauki w regionie. Poza bezpośrednim wykorzystaniem archiwaliów oddział udostępnia swój zasób udzielając informacji w odpowiedzi na kwerendy – na podstawie przeprowadzanych przez swoich pracowników poszukiwań źródłowych.

Archiwum Polskiej Akademii Nauk (APAN) – Oddział w Katowicach
Archiwum Polskiej Akademii Nauk (APAN) – Oddział w Katowicach

Przedmiotem działania Archiwum jest gromadzenie, przechowywanie, opracowywanie, zabezpieczanie i udostępnianie materiałów archiwalnych oraz prowadzenie działalności informacyjnej. Zasób Archiwum tworzą materiały archiwalne powstałe w wyniku działalności Polskiej Akademii Nauk, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Kasy im. J. Mianowskiego, Polskiego Towarzystwa Historycznego, I-III Kongresu Nauki Polskiej i innych placówek naukowych, a także zbiory, kolekcje i spuścizny naukowców.

Archiwum Solidarności i Ruchów Wolnościowych Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku
Archiwum Solidarności i Ruchów Wolnościowych Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku

Archiwum ma za zadanie gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie źródeł opisujących opór społeczny wobec władzy komunistycznej w latach 1970–1989 oraz materiałów dotyczących „Solidarności” i antykomunistycznej opozycji demokratycznej, działającej w Polsce i poza jej granicami. Na zasób Archiwum składają się dokumenty życia społecznego, w tym druki ciągłe, plakaty i ulotki, banknoty, kalendarze, a także niezależna filatelistyka (znaczki, koperty i karty okolicznościowe), archiwalia związkowe i osobiste darczyńców związane z życiem codziennym w PRL. Główną część materiałów stanowią jednak pisma drugiego obiegu (1976–1990). Liczna jest kolekcja egzemplarzy tzw. Poczty Solidarności oraz wydawnictwa z obozów internowania (1981–1983).
Od 2008 roku prowadzi się projekt notacji filmowych – wywiadów z osobami uczestniczącymi w działaniach opozycji demokratycznej i tworzącymi kulturę niezależną, w szczególności aktywnych w ruchu społecznym i związku zawodowym „Solidarność”. Archiwum notacji filmowych stale rośnie i zawiera już setki godzin nagrań, składających się na ponad 500 notacji.

Archiwum Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie
Archiwum Zamku Królewskiego na Wawelu w Krakowie

Archiwum Zamku Królewskiego na Wawelu gromadzi dokumenty, rękopisy i akta tworzące dwa zespoły – Archiwum Zakładowe, obejmujące bieżącą dokumentację instytucji oraz Archiwum Naukowe, obejmujące problematykę całego Wzgórza Wawelskiego, które jest podzielone na trzy grupy tematyczne: 1) archeologię, 2) muzeum, 3) rysunki i projekty techniczne.

Archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego
Archiwum Muzeum Powstania Warszawskiego

Do zakresu działalności Archiwum należy gromadzenie, opracowywanie i przechowywanie zbiorów bibliotecznych i archiwalnych, uzupełnianie zasobów bibliotecznych poprzez kupno, otrzymywanie darowizn i wymianę z innymi placówkami w kraju i zagranicą oraz prowadzenie biblioteki i czytelni. Placówka opracowuje też publikowaną na stronie internetowej listę ofiar cywilnych, zabitych przez Niemców podczas Powstania Warszawskiego oraz prowadzi dokumentację związaną z Murem Pamięci, na którym wyryte zostaną nazwiska powstańców poległych w walkach w sierpniu i wrześniu 1944.

Dział Gromadzenia Zbiorów Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy-Wałbrzychu
Dział Gromadzenia Zbiorów Muzeum Gross-Rosen w Rogoźnicy-Wałbrzychu

Dział Gromadzenia Zbiorów zajmuje się gromadzeniem dokumentów i pamiątek poobozowych, prowadzi poszukiwania byłych więźniów w celu zbierania relacji z ich pobytu w obozie, przeprowadza kwerendy w wielu zbiorach archiwalnych zarówno na terenie Polski jak i Niemiec, Rosji czy Izraela, prowadzi wymianę materiałów archiwalnych z innymi archiwami, udziela instytucjom i osobom prywatnym informacji o swoich zasobach, gromadzi przedmioty związane z historią obozu oraz sprawuje pieczę nad obiektami poobozowymi, znajdującymi się na terenie Muzeum w Rogoźnicy. Dział wypożycza też zgromadzone materiały archiwalne w celach naukowo-badawczych i wystawienniczych.

Archiwum Muzeum Stutthof w Sztutowie
Archiwum Muzeum Stutthof w Sztutowie

Archiwum Muzeum Stutthof przechowuje archiwalia byłego KL Stutthof oraz wszelkie inne materiały, które dotyczą więźniów i obozu Stutthof. W Archiwum znajdują się oryginalne niemieckie dokumenty obozowe, korespondencja obozowa byłych więźniów, a także materiały źródłowe powstałe po wojnie – ankiety, wspomnienia i relacje, dokumentacja dotycząca byłych więźniów itp. Wszystkie archiwalia posiadane oraz wciąż pozyskiwane, są opracowane i udostępniane do celów naukowo-badawczych.

Telewizja Polska S.A – Ośrodek Dokumentacji i Zbiorów Programowych
Telewizja Polska S.A – Ośrodek Dokumentacji i Zbiorów Programowych

Archiwa TVP to nie tylko taśmy, ale również dokumentacja prasowa, której zbiory liczą ponad 50 lat, kilometry dokumentacji aktowej, setki tysięcy pozycji nagrań dźwiękowych stanowiących ilustrację muzyczną do programów telewizyjnych, a także zbiór biblioteczny gromadzony od roku 1953. Zbiory te niezbędne są w pracy dziennikarzy i innych twórców programów telewizyjnych, teatralnych i filmowych. W magazynach Filmoteki i Wideoteki przechowuje się ok. 125 tysięcy taśm filmowych, ok. 420 tysięcy taśm magnetowidowych, w tym ok. 170 tysięcy taśm cyfrowych. Ponad 60 procent zbiorów to produkcja własna TVP S.A. W zbiorach Fonoteki znajdują się nagrania dźwiękowe programów artystycznych i dziecięcych zarejestrowane na taśmach magnetofonowych i płytach CD. Od 1997 r. rozpoczęto systematyczną cyfryzację nagrań dźwiękowych. Na początku lat 90-tych rozpoczęto komputeryzację zbiorów.

Archiwum Polskiego Radia S.A. w Warszawie
Archiwum Polskiego Radia S.A. w Warszawie

Zbiory muzyczne gromadzono od początku istnienia Polskiego Radia (od roku 1925), jednak całe zbiory przedwojenne (stalowe taśmy, płyty, partytury) uległy zniszczeniu podczas II wojny światowej. Zaraz po wojnie do siedziby Radia zaczęto sprowadzać płyty z całej Polski oraz poniemieckie taśmy magnetofonowe z Wrocławia (pierwsze na świecie nagrania muzyczne na taśmach); równocześnie przychodziły dary od różnych instytucji i osób prywatnych. Po ponad 50 latach, jakie upłynęły od zakończenia wojny, Archiwum Polskiego Radia stanowi unikalny zbiór nagrań muzycznych, słownych i słowno-muzycznych – publikacji, nagrań koncertowych i studyjnych. Jest to muzyka polska i zagraniczna, często w najlepszych wykonaniach. Przechowywany jest tu bogaty zbiór nagrań polskiej muzyki współczesnej. Do najcenniejszych kolekcji Archiwum należą materiały związane z Radiem Wolna Europa. Najstarsze nagrania, przechowywane wcześniej na taśmach szpulowych, są obecnie rekonstruowane i kopiowane na nowoczesne nośniki cyfrowe.

Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu
Archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu

Archiwum gromadzi, przechowuje i udostępnia archiwalia związane głównie z historią KL Auschwitz oraz częściowo także innych obozów koncentracyjnych. W zbiorach gromadzone są oryginalne niemieckie dokumenty obozowe, kopie dokumentów otrzymane z innych instytucji w kraju i za granicą, materiały źródłowe powstałe po wojnie (wspomnienia, relacje byłych więźniów, materiały procesowe dotyczące zbrodniarzy hitlerowskich etc.), fotografie, mikrofilmy, negatywy, filmy dokumentalne, opracowania, recenzje, referaty, scenariusze wystaw i filmów.

Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku (APMM)
Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku (APMM)

Archiwum Państwowego Muzeum na Majdanku (APMM) gromadzi, przechowuje, zabezpiecza i udostępnia materiały dotyczące byłego obozu. Wśród archiwaliów największą i zarazem najważniejszą grupę stanowią oryginalne akta wytworzone przez kancelarie obozowe w latach 1941–1944. Zgoła odmienną treść i formę prezentują dokumenty sporządzone przez więźniów Majdanka, wśród których najważniejsze miejsce zajmują grypsy wysyłane z obozu, a także spisane po wojnie wspomnienia i relacje osób więzionych. W zbiorach znajdują się dokumenty dotyczące dziejów Lubelszczyzny pod okupacją niemiecką, pośrednio związane z obozem na Majdanku: akta „Akcji Reinhardt”, dokumenty lubelskiego oddziału PCK i akta dokumentujące działalność obozowego ruchu oporu.

Archiwum Zamku Królewskiego w Warszawie
Archiwum Zamku Królewskiego w Warszawie

Po decyzji o restytucji Zamku Archiwum Państwowe m.st. Warszawy zorganizowało Archiwum Dokumentacyjne Zamku i powierzyło mu zadanie gromadzenia materiałów archiwalnych niezbędnych do odbudowy. Po powołaniu w 1979 r. Zamku Królewskiego w Warszawie utworzone w nim Archiwum przejęło zasób Archiwum Dokumentacyjnego. Wśród pozyskanych archiwaliów znalazły się zespoły akt ze zbiorów Archiwum Państwowego m.st. Warszawy, archiwalia pochodzące z darów oraz reprodukcje materiałów archiwalnych ze zbiorów innych instytucji, zgromadzone dzięki kwerendom prowadzonym przez Archiwum Dokumentacyjne. W następnych latach zasób powiększał się systematycznie o materiały powstałe w wyniku działalności Zamku, dokumentację otrzymaną z instytucji związanych z jego odbudową, a także archiwalia gromadzone drogą darów i zakupów.
Biblioteka Naukowa Zamku Królewskiego w Warszawie istnieje od roku 1981. Posiada ok. 40 tys. książek i czasopism, 3 tys. katalogów aukcyjnych dzieł sztuki, 2,5 tys. starych druków. Zakres zbiorów obejmuje historię powszechną, historię Polski, nauki pomocnicze historii, varsaviana, historię sztuki polskiej i obcej od XVI do XIX w., muzealnictwo (w tym katalogi wystaw muzeów polskich i obcych), konserwację.

Archiwum i Biblioteka Muzeum Historycznego Miasta Krakowa
Archiwum i Biblioteka Muzeum Historycznego Miasta Krakowa

Biblioteka muzealna posiada bogaty księgozbiór cracovianów. Szczególnie bogato reprezentowane są publikacje z zakresu historii, kultury, historii sztuki, teatru i historii Żydów. Zasoby obejmują XIX-wieczne przewodniki, kalendarze i almanachy, zbiór starodruków z okresu od XV do XVIII w., dokumenty związane z rzemiosłem krakowskim oraz liczne pamiątki miejskie, w tym dyplomy honorowego obywatelstwa miasta Krakowa, dokumenty z gałki Wieży Mariackiej, akta odbudowy Pomnika Grunwaldzkiego. Najstarszymi dokumentami spośród archiwaliów są dyplomy królewskie wydane przez Zygmunta III i Władysława IV oraz Księga Królewska z XVII w. Do zasobu należą również archiwa znanych rodzin krakowskich np.: Hallerów, Ciechanowskich, Płonczyńskich, Fischerów, Soczyńskich, Schugtów, Wojciechowskich i innych. Wśród dokumentów życia społecznego znajdują się druki reklamowe, afisze, plakaty, obwieszczenia, odezwy, naklejki okolicznościowe, ulotki, zaproszenia, życzenia, wizytówki, kalendarze, nekrologi znanych krakowian, programy teatrów, kin, opery i filharmonii, plany miasta, obrazy, grafiki i fotografie. Zachowane są również druki z okresu okupacji.

Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek Fundacji Generał Elzbiety Zawackiej
Archiwum i Muzeum Pomorskie Armii Krajowej oraz Wojskowej Służby Polek Fundacji Generał Elzbiety Zawackiej

Podstawą zbiorów Fundacji są materiały zgromadzone przez Elżbietę Zawacką jeszcze w latach sześćdziesiątych. Obecnie obejmują ok. 40 mb. dokumentacji aktowej, w tym 6.654 teczek osobowych konspiratorów pomorskich i kobiet żołnierzy, fotografii, mikroform, eksponatów muzealnych oraz publikacji składających się na zbiory biblioteczne.  Dokumentację aktową podzielono pod względem tematycznym na trzy działy: Archiwum Pomorskie (dzieje konspiracji na Pomorzu w latach 1939–1945, w tym relacje oraz wszelkiego rodzaju dokumentacja od uczestników konspiracji), Archiwum Wojennej Służby Kobiet oraz Archiwum Wydziału Łączności Zagranicznej KG AK „Zagroda”.

Archiwa i Bazy Danych Ośrodka KARTA w Warszawie
Archiwa i Bazy Danych Ośrodka KARTA w Warszawie

W Ośrodku KARTA zgromadzone są: Archiwum Fotografii założone w 1996 r. w celu gromadzenia i opracowania zbioru fotografii z zakresu historii społecznej XX wieku z terenu Polski i Europy Środkowo-Wschodniej; Archiwum Opozycji powołane w 1991 r. jako Archiwum Peerelu, mające za zadanie gromadzenie i udostępnianie źródeł opisujących życie społeczne w Polsce lat 1956–1989, głównie materiały dotyczące oporu wobec władzy komunistycznej, dotyczące kolejnych przełomów lat 1956, 1968, 1970, 1976 oraz opozycji demokratycznej i „Solidarności”; Archiwum Wschodnie powołane w 1987 r. jako niezależna instytucja społeczna mająca dokumentować przemilczaną i zafałszowaną „wschodnią” przeszłość. Ośrodek KARTA prowadzi również bazę danych ofiar konfliktu polsko-ukraińskiego z lat 1942–1944 zawierającą 3.970 biogramów oraz Internetowe Centrum „Indeksu Represjonowanych”.

Filmoteka Narodowa w Warszawie
Filmoteka Narodowa w Warszawie

Filmoteka Narodowa w Warszawie powstała w kwietniu 1955 roku jako Centralne Archiwum Filmowe, które później działało pod nazwą Filmoteka Polska. Od początku jest członkiem Międzynarodowej Federacji Archiwów Filmowych, organizacji zrzeszającej większość archiwów filmowych świata. Zbiory taśm filmowych i archiwaliów zgromadzone w Filmotece Narodowej należą do największych w Europie.

Fundacja Sowiniec – Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego
Fundacja Sowiniec – Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego

Statutowym celem Fundacji CDCN jest gromadzenie, zabezpieczanie, opracowywanie i udostępnianie materiałów historycznych, dokumentujących zmagania niepodległościowe Polaków w XIX i XX w. oraz prowadzenie działalności badawczej, edukacyjnej i wydawniczej w tym zakresie, wreszcie wspieranie wysiłków istniejących już placówek. Fundacja CDCN scalając rozproszone dotychczas niezwykle cenne zbiory indywidualnych badaczy, kolekcjonerów i instytucji tworzy szerokie możliwości ich naukowego opracowania i udostępniania.

Warszawskie Towarzystwo Muzyczne
Warszawskie Towarzystwo Muzyczne

Biblioteka, Archiwum i Muzeum WTM gromadzi materiały dokumentujące polską kulturę muzyczną XIX w. ze szczególnym uwzględnieniem życia muzycznego Warszawy. Do zbiorów WTM trafiły kolekcje muzykaliów zgromadzone przez Józefa Wielhorskiego, Józefa Sikorskiego, Adama Münchheimera i Jana Karłowicza oraz spuścizny kompozytorskie Józefa Stefaniego, Ignacego Feliksa Dobrzyńskiego, Stanisława Moniuszki, Zygmunta Noskowskiego, Michała Hertza, Mieczysława Karłowicza, Władysława Millera (syna), Feliksa Rybickiego, Jana Pasierba-Orlanda, Henryka Swolkienia, Zbigniewa Wiszniewskiego, Michała Kruszyńskiego i Wacława Lachmana. W zbiorach znajduje się również korespondencja Stanisława Moniuszki, Fryderyka Chopina, Johannesa Brahmsa, Zygmunta Noskowskiego, Mieczysława Karłowicza i Ludomira Michała Rogowskiego.

Archiwum Nauki Polskiej Akademii Nauk (PAN) i Polskiej Akademii Umiejętności (PAU) w Krakowie
Archiwum Nauki Polskiej Akademii Nauk (PAN) i Polskiej Akademii Umiejętności (PAU) w Krakowie

Archiwum Nauki PAN i PAU ma na celu gromadzenie, opracowywanie, udostępnianie oraz publikacje źródeł do historii nauki i kultury, a swoją specjalistyczną działalność rozpoczęło w roku 2002. Zbiory i wyposażenie zlikwidowanego oddziału Archiwum PAN w Krakowie zostały przekazane nowej placówce przez Archiwum PAN w Warszawie. Przechowywane materiały obejmują akta Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (1815–1872) oraz akta przekształconej z TNK Akademii Umiejętności (1873–1918), która po odzyskaniu niepodległości otrzymała nazwę Polska Akademia Umiejętności (1918–1952). Pozostałe godne uwagi zbiory to m.in. akta Akademii Nauk Lekarskich (1920–1930), XIV Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich w Poznaniu (1933), spuścizny, względnie archiwa osobiste polskich uczonych.

01
lut
Wystawa Dyskusja panelowa
Ausstellung: Bericht aus der belagerten Stadt Tschernihiw
Czytaj więcej