Od lat utrzymuje się duże zainteresowanie dziejami wikingów. Ich żądza przygód i mobilność są owiane dobrą, a wojowniczość złą sławą. W okresie od IX do XI wieku ich obszar osadniczy obejmował tereny od środkowego biegu Wołgi na wschodzie aż po Nową Fundlandię na zachodzie, od Grenlandii na północy po Kijów na południu. Ich statki pływały zarówno po Morzu Kaspijskim, jak i w basenie Morza Śródziemnego. Byłoby więc dość zaskakujące, gdyby zabrakło ich śladów w Polsce.
Aktywność wikingów można tu przyporządkować do dwóch faz chronologiczno-regionalnych: pierwsza jest datowana na IX wiek, kiedy różne grupy ze Skandynawii osiedlały się na wybrzeżu; drugi etap obejmował zaś od schyłku X wieku oprócz kompleksu osadniczego na Wolinie także polskie obszary położone w głębi lądu – z Wielkopolską, Kujawami i Mazowszem.
Wynikają z tego następujące pytania: jakie funkcje spełniali wikingowie we wczesnośredniowiecznych społeczeństwach? Czy w pierwszej fazie byli jedynie handlarzami, czy też funkcjonowali również jako łowcy niewolników? Na ile przyczynili się pod koniec X wieku do stabilizacji i konsolidacji panowania Piastów? Czy Piastowie płacili im (między innymi arabskim) srebrem?
Debata Lelewelowska ma przynieść odpowiedzi na te pytania, a zarazem pomóc wyjaśnić jedno z najciekawszych zjawisk wczesnośredniowiecznej historii.
Rudolf Simek jest profesorem na Uniwersytecie w Bonn. Prowadzi badania m.in. w dziedzinie mitologii i religii germańskiej, średniowiecznej literatury skandynawskiej i okresu wikingów. Ostatnio ukazała się jego praca Vinland! Wie die Wikinger Amerika entdeckten (München 2016).
Prof. dr hab. Władysław Duczko jest archeologiem. Przez wiele lat brał udział w wykopaliskach w Gamla Uppsala. Obecnie pracuje w Akademii Humanistycznej w Pułtusku i zajmuje się dziejami wikingów w regionie Morza Bałtyckiego i w Europie Wschodniej. Napisał monografię Viking Rus’. Studies on the Presence of Scandinavians in Eastern Europe (Leiden – Boston 2004).
Prof. dr hab. Andrzej Buko pracuje w Instytucie Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Jego zainteresowania badawcze obejmują m.in. początki państwa polskiego. Jest autorem książki The Archaeology of Early Medieval Poland (Leiden – Boston 2008).
Dr hab. Błażej Stanisławski pracuje w Instytucie Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu. Zajmuje się historią Wikingów we wschodniej Europie i jest autorem książki Jomswikingowie z Wolina-Jómsborga – studium archeologiczne przenikania kultury skandynawskiej na ziemie polskie (Wrocław 2013).
Dr hab. Dariusz Adamczyk pracuje w Niemieckim Instytucie Historycznym w Warszawie. Do jego zainteresowań badawczych należą powiązania kontynentalne i transkontynentalne od VIII do XII wieku oraz tworzenie się wczesnych struktur władzy we wschodniej Europie. Jest autorem monografii Silber und Macht. Fernhandel, Tribute und die piastische Herrschaftsbildung in nordosteuropäischer Perspektive (800–1100) (Wiesbaden 2014).
