W bibliotece NIH 15 stycznia 2025 roku odbyło się spotkanie pt. METRO/POLIS 1918 Warszawa u progu niepodległości. Metropolia z metrem?, które zainaugurowało nowy cykl „Biblioteka NIH – tu się rozmawia”. Naszym gościem był znany varsavianista Jakub Jastrzębski, autor m.in. książki pt. „Sto lat warszawskiego metra”. W wypełnionej do ostatniego miejsca czytelni przedstawił mało znany rozdział z historii warszawskiego transportu.
Młody architekt i urbanista Tadeusz Tołwiński, którego projekty, takie jak Muzeum Narodowe, do dziś kształtują panoramę Warszawy, wymyślił nowoczesną koncepcję transportu lokalnego dla szybko rozwijającego się miasta w okresie I wojny światowej. Było to możliwe, gdyż na skutek działań wojennych opuszczone przez administrację carską miasto zajęły wojska niemieckie. Nowi okupanci stworzyli ramy dla rozbudowy obszaru miejskiego i pozostawili planowanie przestrzeni miejskiej w dużej mierze nowemu polskiemu samorządowi. Eksperci, tacy jak Tołwiński, dostali okazję wykorzystania wiedzy zdobytej w Karlsruhe i Londynie w przygotowaniu wstępnego planu rozwoju Warszawy. Kluczowym elementem było zaplanowanie nowo przyłączonych terenów podmiejskich oraz infrastruktury transportu dalekobieżnego i lokalnego. Tołwiński doszedł do wniosku, że dynamicznie rozwijająca się metropolia wkrótce nie będzie w stanie poradzić sobie bez kolei podziemnej.
Koncepcja Tołwińskiego na dziesięciolecia popadła w zapomnienie i dopiero kilka lat temu została na nowo odkryta przez Jakuba Jastrzębskiego, który wykazał, że stała się ona podstawą wszystkich późniejszych projektów kolei podziemnej, także tych bardziej znanych z czasów prezydenta Stefana Starzyńskiego. Spotkanie zakończyła seria pytań do prelegenta.
Następna okazja do bliższego poznania biblioteki jako miejsca wydarzeń będzie miała miejsce 26 lutego na kolejnym spotkaniu z cyklu „Biblioteka NIH - tu się rozmawia”. Tym razem naszym gościem będzie Mykoła Riabczuk, stypendysta NIH, który wygłosi wykład na temat „Co nowego w „ogrodzie Metternicha”? Europa Środkowa wobec rosyjskiej agresji na Ukrainę”.
