Druga wojna światowa i jej następstwa silniej niż jakiekolwiek inne wydarzenie zdeterminowały badania nad historią współczesną w Polsce i w Niemczech. W specjalistycznych dyskursach po obu stronach Odry perspektywy postrzegania lat 1939–1945 nie były przy tym nigdy kongruentne, gdyż miały oczywiście diametralnie różne punkty wyjścia: o ile w przypadku Niemiec dociekania naukowe determinowała – czy to milcząco, czy w sposób zdeklarowany – konfrontacja z własną rolą jako okupantów i sprawców zbrodni, to główną przesłanką polskich badań było doświadczenie utraty suwerenności państwowej i okupacji. Bariery polityczne, instytucjonalne i językowe utrudniały ponadto przez długi czas wymianę wiedzy przez wyspecjalizowanych historyków w obu krajach. Najpóźniej od 1989 roku kontakty między historykami współczesności uległy zaś intensyfikacji, przeprowadzono też liczne debaty na temat okupacji niemieckiej, Holokaustu i relacji między Niemcami, Polakami a Żydami podczas wojny i bezpośrednio po niej. Obecnie biorą w nich udział nie tylko zawodowi historycy i świadkowie epoki, lecz również liczni przedstawiciele świata polityki, mediów i kultury.
W kontekście współczesnej wielogłosowości dyskursu ta Debata Lelewelowska ma się skupić na obecnym stanie badań naukowych nad drugą wojną światową i okupacją niemiecką. Naświetlone i przedyskutowane zostaną zarówno merytoryczne, jak i metodyczne oraz instytucjonalne przemiany z ostatnich lat. Padnie pytanie, jaka specyfika i jakie priorytety w zakresie sposobów podejścia i interesów poznawczych determinują obecnie pracę historyków i innych naukowców. Przy tej okazji zostaną pokazane podobieństwa i różnice między badaniami naukowymi w Polsce i w Niemczech, ale będzie mowa również o punktach stycznych i kanałach wzajemnej wymiany. W polu widzenia znajdą się też aspekty metodyczne i koncepcyjne, a także pytanie o wkomponowanie i przystawalność obu historiografii do międzynarodowych badaniach nad wojnami światowymi.
Dyskutują:
Daniel Brewing, RWTH Aachen
Edyta Gawron, UJ Kraków
Joanna Ostrowska, Warszawa
Claudia Weber, Viadrina Frankfurt
Rafał Wnuk, KUL Lublin
Prowadzenie:
Christhardt Henschel, NIH w Warszawie
