Historia przeżywa boom. Znajduje szeroką publiczność w grach komputerowych, filmach dokumentalnych i fabularnych, w powieściach historycznych czy czasopismach popularnonaukowych. Za sprawą history marketing przedsiębiorstwa znalazły sposób, by zwiększać obroty, wykorzystując własną historię. Zawodowi historycy nie zawsze akceptują ten rodzaj przekazywania wiedzy historycznej. Ich zdaniem te wizje historii są zbyt upraszczające, a niekiedy nawet fałszują przeszłość.
I oczywiście na całym świecie także jeszcze dziś historia jest wykorzystywana do celów politycznych. Przedstawiciele społeczeństwa obywatelskiego, świata sztuki i polityki nadal w sposób otwarty lub ukryty odwołują się do przeszłości, aby forsować swoje interesy. W Polsce wiosną 2017 roku usunięto ze stanowiska dyrektora-założyciela gdańskiego Muzeum II Wojny Światowej. Polski rząd już wcześniej próbował nie dopuścić do otwarcia tego muzeum. W Niemczech niektórzy politycy AfD regularnie zwracają na siebie uwagę rozpowszechnianiem takich narracji o dziejach Niemiec, które relatywizują okres narodowego socjalizmu. W reakcji na niektóre z tych wypowiedzi kolektyw artystów „Centrum piękna politycznego” wybudował pod koniec 2017 kopię berlińskiego pomnika ofiar Holokaustu na działce sąsiadującej z domem polityka AfD Björna Höcke.
Jak jednak sama historia jako nauka ustosunkowuje się do tego popularnego przekazywania wiedzy historycznej? Subdyscyplina public history jednocześnie bada i testuje popularne podejścia do historii. Public history jest pojmowana zarówno jako „historia w sferze publicznej”, jak i „historia dla sfery publicznej”. Jej intencją jest analiza i przekaz. Razem z niezawodowymi historykami oraz świadkami epoki public historians opracowują koncepcje służące dotarciu do szerokiej publiczości i wypróbowują nowe formaty. Tego rodzaju projekty z dziedziny public history, czy to cyfrowe, czy analogowe, sieszą się rosnącą popularnością.
W obliczu kryzysu demokracji w Europie i Ameryce Północnej nasuwają się jednak nowe pytania i problemy dotyczące podejścia do historii w sferze publicznej. Na ile polityka historyczna jest zagrożeniem dla partycypacyjnych metod public history? Czy podejście public history nie bywa często zbyt afirmatywne? Jak public history jest obecnie wykorzystywana do celów politycznych i do tworzenia różnych rodzajów polityki tożsamości? Jaki wpływ ma „postfaktyczny” klimat i antyelitarna krytyka na dyskursy historyczne w sferze publicznej? Kto właściwie należy do tej „sfery publicznej”? Ale również: jak wygląda public history zgodna z duchem czasu? Jak historia jako nauka może dotrzeć do szerokiej publiczności? Jakim językiem musi wtedy mówić? I wreszcie: jak przekazywać sprawdzoną wiedzę historyczną, jeśli liczy się także statystyka sprzedaży?
Dyskutują:
dr Tobias Becker
Niemiecki Instytut Historyczny w Londynie, Fundacja im. Maxa Webera
Prof. dr Christine Gundermann
Uniwersytet w Kolonii
PD Dr. Magdalena Saryusz-Wolska
Niemiecki Instytut Historyczny w Warszawie, Fundacja im. Maxa Webera
Prof. Dr. Joachim Scholtyseck
Uniwersytet w Bonn
Joachim Telgenbüscher
PM History
Prowadzenie: Moritz Hoffmann, niezależny historyk
Zdjęcie: Anne Ruthmann, CC BY-NC-ND 2.0
