Wykład prof. em. dr hab. Anny Wolff-Powęskiej o problemie porównanywania nazizmu i komunizmu

Celem wykładu „Nazizm – komunizm: protokół rozbieżności“, który historyczka i politolożka wygłosiła 24 kwietnia 2018 w ramach cyklu „Wykłady wtorkowe“, było zastanowienie się nad sensownością porównywania obu ideologii i ich ustrojów politycznych, a także nad konsekwencjami takiego zestawienia dla kultury politycznej oraz jego funkcjami w bieżącej debacie publicznej.

Za punkt wyjścia Anna Wolff-Powęska, emerytowana profesor poznańskiego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza i była dyrektor Instytutu Zachodniego, brała niemiecki „spór historyków” w drugiej połowie lat 80. oraz wydaną w latach 90. Czarną księgę komunizmu. W europejskiej nauce historycznej oba wydarzenia stały się przedmiotem debaty, która mocno zyskała na aktualności w obecnej rzeczywistości. Prof. Anna Wolff-Powęska objaśniła różne sposoby argumentacji, wysuwane przez historyków oraz politologów za i przeciw tezie o porównywalności narodowego socjalizmu i komunizmu. Podkreśliła przy tym, że zarówno jeden, jak i drugi były wprawdzie reakcją na demokrację i nowoczesność, ale w wielu punktach obie ideologie i rozmaite formy ich urzeczywistniania różniły się od siebie. Jednym z głównych wątków wykładu było pytanie o wyjątkowość Holokaustu. Historyczka argumentowała, że nigdy wcześniej w dziejach władze jakiegoś państwa nie dokonały wymordowania całego narodu, używając do tego wszystkich środków, jakimi dysponowały. Powyższe zagadnienia znalazły się również w centrum późniejszej dyskusji.