Powołana w 1947 r. Rada jest jedynym w Polsce organem państwowym inicjującym i koordynującym działalność związaną z upamiętnianiem historycznych wydarzeń i miejsc oraz postaci w dziejach walk i męczeństwa narodu polskiego w kraju i zagranicą, a także walk i męczeństwa innych narodów na terytorium Polski. Do jej zadań należy m.in.: sprawowanie opieki nad miejscami walk i męczeństwa Polaków oraz upamiętnianie związanych z nimi faktów, wydarzeń i postaci, sprawowanie opieki nad grobami i cmentarzami wojennymi Polaków oraz cmentarzami wojennymi innych narodów na terenie Polski, inspirowanie oraz współdziałanie w organizowaniu obchodów, uroczystości, przedsięwzięć wydawniczych i wystawienniczych, ocena stanu, a organizowanie i sprawowanie opieki nad miejscami i trwałymi obiektami polskiej pamięci narodowej, szczególnie nad cmentarzami i mogiłami wojennymi oraz cmentarzami ofiar systemów totalitarnych, sprawowanie funkcji opiniodawczej i opiekuńczej nad muzeami-miejscami pamięci, utworzonymi na terenach byłych niemieckich obozów koncentracyjnych i obozów zagłady, szczególnie w Oświęcimiu-Brzezince, na Majdanku, w Sztutowie, Rogoźnicy, Łambinowicach, Treblince, Radogoszczy i Żabikowie.
W związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw likwidacji ulegają Rada oraz Biuro Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa.
Muzeum Martyrologiczne w Żabikowie założone w 1979 r. realizuje swoje zadania statutowe poprzez opiekę nad terenami i obiektami będącymi pozostałością po obozach hitlerowskich funkcjonujących w latach 1941–1945, jak i nad obiektem byłego obozu dla internowanej w latach 1945–1948 cywilnej ludności niemieckiej.
Przestrzeń muzealna upamiętniona jest również pomnikami związanymi z martyrologią Polaków, Żydów, Luksemburczyków, Holendrów, obywateli byłego Związku Radzieckiego oraz innych narodowości. Gmach muzeum rozbudowany na fundamentach baraku poobozowego i pozostałościach byłej wilii komendanta obozu hitlerowskiego, spełnia wszystkie warunki zachowania i upamiętniania substancji muzealnej; służy także celom edukacyjnym, gdyż jest Międzynarodowym Miejscem Spotkań Młodzieży.
Głównym zadaniem Muzeum jest gromadzenie materiałów źródłowych do historii kompleksu KL Gross-Rosen, prowadzenie badań naukowych i upowszechnianie wiedzy historycznej oraz zabezpieczanie pozostałości poobozowych i udostępnianie ich zwiedzającym. Prace prowadzone są w trzech podstawowych działach, a mianowicie: Gromadzenia Zbiorów, Naukowo-Badawczym i Oświatowym.
Muzeum Stutthof w Sztutowie zostało powołane dzięki staraniom byłych więźniów obozu Stutthof w 1962 r. Dział Naukowy
prowadzi badania dziejów obozu, jego eksterminacyjnych funkcji, miejsca Stutthofu w systemie hitlerowskich obozów zagłady oraz zajmuje się badaniem polityki okupanta oraz działalnością organizacji Ruchu Oporu na terenie Pomorza Gdańskiego. Dział Dokumentacyjny
gromadzi i opracowuje wszelką dokumentację byłego obozu: archiwalia, przedmioty poobozowe, zdjęcia, relacje i wspomnienia byłych więźniów oraz publikacje. Na podstawie zachowanych dokumentów opracowuje kartotekę byłych więźniów, która jest podstawą do wystawiania zaświadczeń o pobycie w obozie. Dział Oświatowy zajmuje się całością prac związanych z organizowaniem wystaw stałych i czasowych, obsługą zwiedzających, szkoleniem przewodników, działalnością informacyjno-propagatorską oraz współpracą z organizacjami społecznymi i szkołami. Organizuje lekcje muzealne.
Utworzone w 1993 r. Muzeum funkcjonuje jako oddział Muzeum we Włodawie. Na teren muzeum przeznaczone zostało 9 hektarów nieruchomości oficjalnie uznany za teren historyczny obozu. W 2000 r. została otwarta ekspozycja Sobibór – obóz śmierci.
Muzeum składa się z dwóch oddziałów:
Pierwszy to Las rzuchowski - teren cmentarzyska, na którym znajdują się monument, Ściana Pamięci, upamiętnienia, lapidarium, pawilon muzealny. Drugi to ruiny pałacu i teren badań archeologicznych w Chełmnie, gdzie znajduje się pawilon muzealny.
Otworzone w 1964 r. Muzeum składa się z byłego obozu zagłady Treblinka II, obozu pracy karnej Treblinka I, cmentarzyska, komór gazowych oraz tzw. „czarnej drogi”. Na terenie muzeum znajduje się symboliczny cmentarz stworzony z 17.000 nagrobków i centralny monument.
Miejsce Pamięci i Muzeum Auschwitz-Birkenau prowadzi działalność edukacyjną w oparciu o bazę naukową, dokumenty archiwalne i zbiory muzealne. Przy muzeum działa Międzynarodowe Centrum Edukacji o Auschwitz i Holokauście oraz Biuro Informacji o Byłych Więźniach.
Państwowe Muzeum na Majdanku (PMM) powstało w listopadzie 1944 r. na terenie byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego. Muzeum prowadzi działalność wystawienniczą, edukacyjną i naukową. Misją Muzeum jest pielęgnowanie pamięci i rozwijanie edukacji historycznej o okupacji niemieckiej na Lubelszczyźnie podczas II wojny światowej, w szczególności poprzez upamiętnianie ofiar, ochronę obiektów oraz dokumentowanie historii obozu koncentracyjnego na Majdanku i obozu zagłady w Bełżcu.
Muzeum – Miejsce Pamięci w Bełżcu powstało w roku 2004 jako oddział Państwowego Muzeum na Majdanku w Lublinie. Do jego głównych zadań należy dokumentowanie i upamiętnienie ofiar niemieckiego obozu zagłady w Bełżcu. Muzeum prowadzi działalność w zakresie edukacji historycznej i świadczenie usług przewodnickich.
Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu jest unikatową w skali europejskiej placówką, zajmującą się problematyką jeniecką i niektórymi zagadnieniami z zakresu najnowszej historii Polski. Muzeum prowadzi działalność naukowo-badawczą, dokumentacyjną, edukacyjną, wystawienniczą, wydawniczą, a także konserwatorską i upamiętniającą.
Aktualności
lut

Zakazany owoc. Życie seksualne a Kościoły w Europie Środkowo-Wschodniej na przestrzeni wieków
Od początku swojego istnienia chrześcijaństwo ze swoim jasnym podziałem zachowań…
lut

Das politische Bewusstsein des litauischen Adels
Das politische Bewusstsein des litauischen Adels In der internationalen…
lut
